|
Akty prawne
Dz. U. z dnia 19 lipca 1983 r.
USTAWA
z dnia 14 lipca 1983 r.
o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.
Rozdział 1
Przepisy ogólne.
Art. 1. Materiałami archiwalnymi wchodzącymi do narodowego zasobu
archiwalnego, zwanymi dalej materiałami archiwalnymi, są wszelkiego rodzaju
akta i dokumenty, korespondencja, dokumentacja finansowa, techniczna i
statystyczna, mapy i plany, fotografie, filmy i mikrofilmy, nagrania
dźwiękowe i wideofonowe oraz inna dokumentacja, bez
względu na sposób jej wytwarzania, mająca znaczenie jako źródło informacji o
wartości historycznej o działalności Państwa Polskiego, jego poszczególnych
organów i innych państwowych jednostek organizacyjnych oraz o jego stosunkach
z innymi państwami, o rozwoju życia społecznego i gospodarczego, o
działalności organizacji o charakterze politycznym, społecznym i
gospodarczym, zawodowym i wyznaniowym, o organizacji i rozwoju nauki, kultury
i sztuki - powstała w przeszłości i powstająca
współcześnie.
Art. 2. 1. Narodowy zasób archiwalny służy nauce, kulturze, gospodarce
narodowej oraz potrzebom obywateli.
2. Narodowy zasób archiwalny, w zależności od stosunku własności materiałów
archiwalnych, dzieli się na:
1)państwowy zasób archiwalny,
2)niepaństwowy zasób archiwalny.
Art. 3. Materiały archiwalne stanowiące narodowy zasób archiwalny przechowuje
się wieczyście.
Art. 4. Zwierzchni nadzór nad narodowym zasobem archiwalnym sprawuje Minister
Edukacji Narodowej przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
Rozdział 2
Postępowanie z materiałami archiwalnymi.
Art. 5. 1. Dokumentacja powstająca w organach państwowych i państwowych
jednostkach organizacyjnych oraz napływająca do nich jest przechowywana przez
te organy i jednostki organizacyjne przez okres ustalony na podstawie
upoważnienia zawartego w ust. 2, po tym zaś okresie:
1)dokumentacja stanowiąca materiał archiwalny jest przekazywana do właściwych
archiwów państwowych,
2)dokumentacja inna niż wymieniona w pkt 1 może
ulec brakowaniu.
2. Minister Edukacji Narodowej, na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów
Państwowych, w drodze rozporządzenia, ustala zasady klasyfikowania i
kwalifikowania dokumentacji ze względu na okresy jej przechowywania oraz
zasady i tryb przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych,
a także zasady i tryb brakowania innej dokumentacji.
3. Sprawy, o których mowa w ust. 1 i 2, reguluje w odniesieniu do:
1)Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - Szef Kancelarii Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej,
2)Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej - Szef Kancelarii Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej,
3)Senatu Rzeczypospolitej Polskiej - Szef Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej
Polskiej,
4)Rady Ministrów - Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
5)organów i jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez
Ministrów: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Spraw
Zagranicznych - ministrowie, którym podlegają oraz przez których są
nadzorowane te organy i jednostki organizacyjne,
6)Urzędu Ochrony Państwa - Prezes Rady Ministrów na wniosek Szefa Urzędu
Ochrony Państwa.
Art. 6. 1. Organy państwowe oraz państwowe jednostki organizacyjne obowiązane
są zapewnić odpowiednią ewidencję, przechowywanie oraz ochronę przed
uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą:
1)powstającej w nich dokumentacji, w sposób odzwierciedlający przebieg
załatwiania i rozstrzygania spraw,
2)nadsyłanej i składanej do nich dokumentacji, w sposób, o którym mowa w pkt 1.
2. W organach i jednostkach organizacyjnych, w których powstają materiały
archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego, instrukcja
określająca zasady i tryb postępowania z dokumentacją, o której mowa w ust.
1, wymaga zatwierdzenia przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
3. W odniesieniu do organów posiadających archiwa wyodrębnione nie ma
zastosowania przepis ust. 2.
Art. 7. Materiały archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego nie
mogą być zbywane; nie mogą być też, poza wypadkami określonymi w ustawie,
przekazywane innym jednostkom organizacyjnym niż określone w
art. 22.
Art. 8. Materiały archiwalne wchodzące do ewidencjonowanego
niepaństwowego zasobu archiwalnego nie mogą być zbywane; ich przejście na
własność Państwa następuje zgodnie z art. 44.
Art. 9. 1. Materiały archiwalne wchodzące do nieewidencjonowanego
niepaństwowego zasobu archiwalnego mogą być zbywane. W razie ich zbywania w
drodze umowy kupna-sprzedaży, archiwom państwowym oraz archiwom państwowym
wyodrębnionym przysługuje prawo pierwokupu tych materiałów, zależnie do
właściwości tych archiwów. Do pierwokupu tych materiałów mają zastosowanie
przepisy Kodeksu cywilnego.
2. Prawo pierwokupu, o którym mowa w ust. 1, nie ma zastosowania, jeżeli
materiały archiwalne wchodzące do nieewidencjonowanego
niepaństwowego zasobu archiwalnego są oferowane do nabycia jednostkom
organizacyjnym, o których mowa w art. 22 ust. 2, jeżeli materiały te
uzupełniają aktualnie posiadany archiwalny zasób historyczny tych jednostek.
Art. 10. 1. W razie przekazania nieodpłatnie materiałów archiwalnych,
wchodzących do niepaństwowego zasobu archiwalnego, właściwym jednostkom
państwowej sieci archiwalnej, o których mowa w art. 22, może być wypłacany
odpowiedni ekwiwalent za nakłady związane z przechowywaniem, zabezpieczeniem
i konserwacją tych materiałów.
2. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych określa zasady i tryb ustalania i
wypłaty ekwiwalentu, o którym mowa w ust. 1.
Art. 11. Jednostki organizacyjne państwowej sieci archiwalnej mogą przyjmować
na przechowanie materiały archiwalne będące własnością bądź na podstawie
innego tytułu pozostające w posiadaniu niepaństwowych jednostek
organizacyjnych oraz osób fizycznych.
Art. 12. Organy państwowe i państwowe jednostki organizacyjne, partie
polityczne, organizacje polityczne, spółdzielcze i inne organizacje społeczne
oraz inne niepaństwowe jednostki organizacyjne, a także kościoły i związki
wyznaniowe, u których powstają bądź które
przechowują materiały archiwalne, oraz osoby fizyczne będące właścicielami
bądź posiadaczami materiałów wpisanych do rejestru są obowiązane zapewnić
należyte warunki ich przechowywania, chronić je przed uszkodzeniem,
zniszczeniem bądź utratą oraz zapewnić konieczną konserwację tych materiałów.
Art. 13. Sprawy, o których mowa w art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 oraz w art.
12, w odniesieniu do partii politycznych, organizacji politycznych,
spółdzielczych i innych organizacji społecznych oraz innych niepaństwowych
jednostek organizacyjnych, a także kościołów i związków wyznaniowych,
regulują we własnym zakresie partie polityczne, organizacje i jednostki
organizacyjne oraz kościoły i związki wyznaniowe.
Art. 14. 1. Wywóz za granicę materiałów archiwalnych stanowiących narodowy
zasób archiwalny jest zabroniony.
2. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych może zezwolić na czasowy wywóz za
granicę materiałów archiwalnych, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawia
ważny interes społeczny lub indywidualny.
3. Wywóz za granicę materiałów archiwalnych nie wchodzących
do narodowego zasobu archiwalnego w rozumieniu ustawy jest dopuszczalny pod
warunkiem stwierdzenia jego charakteru przez Naczelnego Dyrektora Archiwów
Państwowych.
4. Przepisy ust. 1-3 nie mają zastosowania do materiałów archiwalnych
przywiezionych do kraju z zastrzeżeniem ich zwrotu.
Rozdział 3
Państwowy zasób archiwalny.
Art. 15. 1. Państwowy zasób archiwalny tworzą materiały archiwalne powstałe i
powstające w wyniku działalności:
1)organów państwowych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych,
2)obcych organów władzy i administracji państwowej i innych organów,
jednostek organizacyjnych i organizacji, związków wyznaniowych, a także
okupacyjnych jednostek wojskowych, jeżeli materiały te znajdują się w
Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
2. Państwowy zasób archiwalny tworzą również materiały archiwalne powstałe w
wyniku działalności:
1)partii politycznych oraz innych organizacji o charakterze politycznym,
społecznym, zawodowym i gospodarczym,
2)kościołów i związków wyznaniowych,
3)innych niepaństwowych organizacji i jednostek organizacyjnych,
4)działaczy politycznych, społecznych i gospodarczych, twórców w dziedzinie
nauki i techniki, kultury i sztuki oraz innych osób, które wniosły swój
historyczny wkład do rozwoju Państwa Polskiego, życia politycznego,
społecznego i gospodarczego oraz do rozwoju nauki i techniki oraz kultury i
sztuki,
5)rodzin i rodów, które wywierały historyczny wpływ na sprawy państwowe,
stosunki polityczne, gospodarcze i społeczne, a także dotyczące ich majątków,
przedsiębiorstw i innej aktywności gospodarczej,
jeżeli materiały te stały się własnością Państwa w
wyniku zakupu, darowizny lub w innej drodze.
3. Materiały archiwalne, o których mowa w ust. 1 i 2, znajdujące się poza
granicami Państwa w posiadaniu obcych organów lub organizacji są uważane za
państwowy zasób archiwalny, jeżeli na podstawie prawa lub zwyczajów
międzynarodowych powinny być przekazane Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Art. 16. 1. Materiały archiwalne udostępnia się jednostkom organizacyjnym i
obywatelom dla potrzeb nauki, kultury, techniki oraz gospodarki.
2. Korzystanie z materiałów archiwalnych jest bezpłatne. Opłaty za
korzystanie z materiałów archiwalnych w innych celach niż te, o których mowa
w ust. 1, określa Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
3. Dyrektor archiwum państwowego w uzasadnionych wypadkach może odmówić
udostępnienia materiału archiwalnego.
4. O udostępnieniu materiałów archiwalnych cudzoziemcom decyduje Naczelny
Dyrektor Archiwów Państwowych. Decyzja ta jest ostateczna.
Art. 17. 1. Materiały archiwalne są udostępniane po upływie 30 lat od ich
wytworzenia, jeżeli nie narusza to prawnie chronionych interesów Państwa i
obywateli.
2. Minister Edukacji Narodowej, w drodze rozporządzenia, może określić
szczególne wypadki i tryb wcześniejszego udostępniania materiałów
archiwalnych, jednakże z zachowaniem wymogu przewidzianego w ust. 1.
3. Ministrowie: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Spraw
Zagranicznych, Szef Urzędu Ochrony Państwa oraz Szefowie Kancelarii Sejmu,
Kancelarii Senatu i Kancelarii Prezydenta, w porozumieniu z Ministrem
Edukacji Narodowej, określą zasady i tryb udostępniania materiałów
archiwalnych znajdujących się w podporządkowanych im archiwach
wyodrębnionych.
Art. 18. 1. Centralnym organem administracji państwowej w sprawach
państwowego zasobu archiwalnego jest Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
2. Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych powołuje Minister Edukacji
Narodowej.
3. Zastępców Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych powołuje Minister
Edukacji Narodowej na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
Art. 19. Właściwymi organami administracji państwowej w sprawach archiwów
wyodrębnionych w zakresie określonym przepisami ustawy są odpowiednio:
1)Ministrowie: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Spraw Zagranicznych,
1a) Szef Urzędu Ochrony Państwa,
2)Szefowie: Kancelarii Sejmu i Kancelarii Rady Państwa.
Art. 20. 1. Przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych działa Rada
Archiwalna jako organ doradczy i opiniodawczy.
2. Minister Edukacji Narodowej powołuje członków Rady Archiwalnej na wniosek
Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przedstawiony w porozumieniu ze
Stowarzyszeniem Archiwistów Polskich.
3. Kadencja Rady Archiwalnej trwa trzy lata.
Art. 21. 1. Do zakresu działania Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych
należy:
1)koordynowanie działalności archiwalnej na terenie Państwa,
2)prowadzenie centralnego rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego oraz
kontrola rejestrów prowadzonych przez podległe mu archiwa państwowe,
3)wydawanie zezwoleń na czasowy wywóz określonych materiałów archiwalnych,
4)nadzór nad gromadzeniem, brakowaniem, ewidencją, przechowywaniem,
opracowywaniem, udostępnianiem i zabezpieczaniem materiałów archiwalnych,
5)nadzór nad działalnością naukową i wydawniczą prowadzoną w archiwach
państwowych,
6)prowadzenie współpracy międzynarodowej w zakresie spraw archiwalnych.
2. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych uprawniony jest do kontroli
jednostek organizacyjnych wchodzących w skład państwowej sieci archiwalnej w
zakresie wykonywania przepisów ustawy.
3. Minister Edukacji Narodowej, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowy
zakres działania Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do archiwów wyodrębnionych:
1) Sejmu i Senatu i urzędu Prezydenta,
2)jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez Ministrów:
Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Spraw Zagranicznych,
3) Urzędu Ochrony Państwa.
Art. 22. 1. Działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego
prowadzi państwowa sieć archiwalna, którą tworzą:
1)archiwa państwowe,
2)archiwa państwowe wyodrębnione,
3)archiwa zakładowe organów państwowych i innych państwowych jednostek
organizacyjnych,
4)archiwum Komitetu do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja",
zwanego dalej Komitetem.
2. Działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego prowadzą
ponadto:
1)jednostki organizacyjne, które posiadają powierzony zasób archiwalny,
2)państwowe biblioteki i muzea, które gromadzą i przechowują materiały
archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego.
Art. 23. Działalność archiwalna obejmuje gromadzenie, ewidencję,
przechowywanie, opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie materiałów
archiwalnych oraz prowadzenie działalności informacyjnej.
Art. 24. 1. Archiwa
państwowe tworzy i likwiduje Minister Edukacji Narodowej, w drodze
rozporządzenia, na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
2. Archiwa państwowe podlegają Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych.
3. Działalnością archiwów państwowych kierują dyrektorzy powoływani przez
Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
4. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych przy archiwach państwowych może
powołać radę naukowo-programową jako organ doradczy i opiniodawczy. Dyrektor
archiwum państwowego, w razie powołania rady naukowo-programowej, ustala jej
skład osobowy.
Art. 25. 1. Archiwa państwowe o charakterze centralnym obejmują zasięgiem
działania obszar całego Państwa.
2. Zasób archiwalny archiwów określonych w ust. 1 stanowią materiały
archiwalne powstałe w wyniku działalności naczelnych i centralnych organów
władzy i administracji państwowej oraz innych centralnych jednostek
organizacyjnych, a także materiały archiwalne zgromadzone przez te archiwa w
przeszłości (zasób historyczny).
Art. 26. 1. Archiwa państwowe nie mające charakteru
centralnego obejmują zasięgiem działania obszar jednego lub kilku województw.
2. Zasób archiwalny archiwów państwowych określonych w ust. 1 stanowią
materiały archiwalne powstałe na terenie ich działania, a także ich zasób
historyczny, z wyłączeniem materiałów archiwalnych wchodzących do zasobu
archiwalnego archiwów państwowych o charakterze centralnym.
Art. 27. 1. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych w uzasadnionych wypadkach,
z uwagi na potrzeby nauki, kultury i gospodarki narodowej oraz w celu
zabezpieczenia zasobów archiwalnych, może po zasięgnięciu opinii Rady
Archiwalnej wprowadzić odstępstwa od zasad ich rozmieszczenia określonych w
art. 25 i 26.
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do zasobów archiwalnych archiwów
wyodrębnionych.
Art. 28. Do zakresu działania archiwów państwowych należy w szczególności:
1)kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego,
2)prowadzenie rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego,
3)ewidencja, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie
materiałów archiwalnych należących do ich zasobu archiwalnego,
4)kontrola postępowania z materiałami archiwalnymi wchodzącymi do państwowego
zasobu archiwalnego w archiwach zakładowych, w składnicach akt oraz
jednostkach organizacyjnych z powierzonym zasobem archiwalnym,
5)wydawanie uwierzytelnionych odpisów, wypisów, wyciągów i reprodukcji
przechowywanych materiałów, a także zaświadczeń na podstawie tych materiałów,
6)prowadzenie prac naukowych oraz wydawniczych w dziedzinie archiwistyki i
dziedzin pokrewnych,
7)popularyzacja wiedzy o materiałach archiwalnych i archiwach oraz
prowadzenie działalności informacyjnej.
Art. 29. 1. Archiwami państwowymi wyodrębnionymi są:
1)archiwum Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
1a) archiwum Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
2) archiwum urzędu Prezydenta,
3)archiwa jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez
Ministrów: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Spraw Zagranicznych,
4) archiwum Urzędu Ochrony Państwa.
2. Archiwa państwowe wyodrębnione obejmują zasięgiem działania obszar całego Państwa.
3. Ministrowie: Obrony
Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Spraw Zagranicznych oraz Szefowie: Kancelarii
Sejmu i Kancelarii Prezydenta oraz Urzędu Ochrony Państwa określają
organizację podległych im archiwów wyodrębnionych.
4. Do spraw nie uregulowanych w przepisach wydanych na podstawie ust. 3
stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące archiwów państwowych.
Art. 30. Zasób archiwalny archiwów: Sejmu, Senatu i urzędu Prezydenta
stanowią materiały archiwalne powstałe i powstające w toku ich działalności,
a także ich zasób historyczny.
Art. 31. 1. Zasób
archiwalny archiwów wyodrębnionych, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 3, stanowią materiały archiwalne powstałe i
powstające w toku działalności jednostek organizacyjnych podległych i
nadzorowanych przez Ministrów: Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Spraw
Zagranicznych oraz Szefa Urzędu Ochrony Państwa.
2. Zasób archiwalny archiwum państwowego wyodrębnionego, podległego
Ministrowi Spraw Zagranicznych, obejmuje również dokumenty przesyłane i
składane przez obce podmioty prawa międzynarodowego.
Art. 32. Archiwa wyodrębnione przekazują do archiwów państwowych o
charakterze centralnym materiały archiwalne, znajdujące się dotychczas w ich
zasobie, po ustaniu okoliczności uzasadniających ich przechowywanie w
archiwach wyodrębnionych, nie później jednak niż po upływie 50 lat od daty
ich wytworzenia, o ile nie narusza to prawnie chronionych interesów Państwa i
obywateli.
Art. 33. Archiwa zakładowe tworzy się w państwowych jednostkach
organizacyjnych, w których powstają materiały archiwalne. Jednostki, w
których tworzy się archiwa zakładowe, ustala:
1)w odniesieniu do jednostek obejmujących działalnością obszar całego Państwa
- Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych,
2)w odniesieniu do innych jednostek - dyrektor właściwego archiwum
państwowego.
Art. 34. 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 33,
obowiązani są zapewnić:
1)gromadzenie, przechowywanie, ewidencjonowanie i odpowiednie zabezpieczenie
materiałów archiwalnych tworzących zasób archiwalny podległych im archiwów
zakładowych,
2)klasyfikowanie, kwalifikowanie i brakowanie materiałów określonych w pkt 1, a także przekazywanie ich właściwym archiwom
państwowym.
2. Kierownicy tych jednostek obowiązani są ponadto przed zlecaniem prac
projektowych wykorzystać odpowiedni materiał archiwalny.
Art. 35. 1. Archiwa zakładowe obejmują zasięg działania jednostki
organizacyjnej, w której zostały utworzone.
2. Zasób archiwalny archiwów zakładowych stanowią materiały archiwalne
powstałe i powstające w związku z działalnością jednostek organizacyjnych, w
których zostały utworzone. Archiwa zakładowe nie mogą posiadać zasobu historycznego;
nie dotyczy to archiwów szkół wyższych.
3. Zasób archiwalny archiwów zakładowych służy potrzebom jednostek, w których
archiwa te zostały utworzone. Do korzystania z tego zasobu przez osoby
trzecie konieczne jest zezwolenie kierownika jednostki organizacyjnej, w
której istnieje archiwum zakładowe.
Art. 36. 1. W państwowych jednostkach organizacyjnych innych niż określone w
art. 33 powstałą w nich i powstającą dokumentację, nie
mającą już zastosowania w ich działalności, gromadzi się w składnicach
akt.
2. Kierownicy jednostek określonych w ust. 1 obowiązani są:
1)zapewnić ochronę przed zniszczeniem lub utratą dokumentacji gromadzonej w
składnicach akt,
2)umożliwić właściwemu archiwum państwowemu nadzór nad brakowaniem
dokumentacji przechowywanej w składnicach akt.
3. W składnicach akt nie prowadzi się ewidencji dokumentacji i nie jest ona
udostępniana innym osobom. W wyjątkowych wypadkach stosuje się odpowiednio
przepis art. 35 ust. 3.
Art. 37. 1. W stosunku do archiwum Komitetu, z uwagi na szczególny zakres i
sposób działania radia i telewizji, nie mają zastosowania art. 5, 6, 16, 17 oraz 33-35.
2. Szczegółowe zasady i tryb
gromadzenia, ewidencjonowania, kwalifikowania, klasyfikowania, brakowania
oraz udostępniania, w tym też we współpracy międzynarodowej, materiałów
archiwalnych tworzących zasób archiwalny archiwum Komitetu ustala Minister
Edukacji Narodowej w porozumieniu z Przewodniczącym Komitetu.
3. Przewodniczący Komitetu jest obowiązany, z uwagi na specjalne warunki
korzystania z materiałów archiwalnych tworzących zasób archiwalny archiwum
Komitetu, wprowadzić szczególny system ich ochrony przed utratą bądź
zniszczeniem.
4. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych sprawuje nadzór nad działalnością
archiwum Komitetu.
Art. 38. Jednostkom organizacyjnym, z uwagi na ich szczególny charakter lub
zadania, na ich wniosek, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych może
powierzyć na stałe lub na czas określony gromadzenie i przechowywanie
materiałów archiwalnych.
Art. 39. 1. Państwowe biblioteki i muzea, które gromadzą i przechowują
materiały archiwalne, w zakresie tych materiałów pełnią funkcje jednostek
państwowej sieci archiwalnej.
2. Jednostki organizacyjne określone w ust. 1 w zakresie posiadanego zasobu
archiwalnego podlegają przepisom ustawy.
Art. 40. 1. Do pracowników działalności podstawowej zatrudnionych w Naczelnej
Dyrekcji Archiwów Państwowych i w archiwach państwowych mają zastosowanie
przepisy o pracownikach urzędów państwowych.
2. Do pracowników naukowo-badawczych zatrudnionych w Naczelnej Dyrekcji
Archiwów Państwowych i w archiwach państwowych mają zastosowanie przepisy o
pracownikach instytutów naukowo-badawczych.
Rozdział 4
Niepaństwowy zasób archiwalny.
Art. 41. 1. Niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały archiwalne, które
nie są własnością państwowych jednostek organizacyjnych.
2. Zasób ten jest:
1)ewidencjonowany,
2)nieewidencjonowany.
3. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych oraz archiwa państwowe, zgodnie z
ich właściwością, prowadzą rejestry niepaństwowego zasobu archiwalnego w celu
ochrony materiałów archiwalnych tworzących ten zasób.
Art. 42. Ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały
archiwalne powstałe i powstające w wyniku działalności:
1)partii politycznych,
2)organizacji politycznych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych,
3)kościołów i związków wyznaniowych,
4)innych niż wymienione w pkt 2 niepaństwowych
jednostek organizacyjnych
oraz stanowiące ich własność.
Art. 43. 1. Własność materiałów archiwalnych, o których mowa w art. 42 nie
może być przedmiotem obrotu; jest ona ponadto ograniczona przepisami art. 6
oraz art. 8.
2. Materiały określone w art. 42 mogą być, na wniosek właściciela i na
podstawie decyzji dyrektora właściwego archiwum państwowego, wpisane do
rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego, o którym mowa w art. 41 ust.
3.
3. Skreślenie materiałów z rejestru, o którym mowa w ust. 2, następuje w
razie całkowitego ich zniszczenia lub utraty, na mocy decyzji Naczelnego
Dyrektora Archiwów Państwowych.
Art. 44. 1. Z chwilą ustania działalności jednostek organizacyjnych, o
których mowa w art. 42, ich materiały archiwalne stają się własnością Państwa
i wchodzą do państwowego zasobu archiwalnego. Podlegają przekazaniu do
właściwej jednostki państwowej sieci archiwalnej wskazanej decyzją Naczelnego
Dyrektora Archiwów Państwowych.
2. Materiały, o których mowa w art. 42, mogą stać się własnością Państwa, z
następstwami określonymi w ust. 1, na mocy decyzji właściwych organów
niepaństwowych jednostek organizacyjnych.
3. Materiały, o których mowa w ust. 2, mogą być przekazywane w depozyt
archiwom państwowym.
Art. 45. 1. Organy niepaństwowych jednostek organizacyjnych obowiązane są do
ewidencjonowania, przechowywania i zabezpieczenia materiałów archiwalnych
wchodzących w skład niepaństwowego zasobu archiwalnego.
2. Organy, o których mowa w ust. 1, określają zasady i tryb udostępniania
materiałów archiwalnych wchodzących w skład niepaństwowego zasobu
archiwalnego.
3. Archiwa niepaństwowych jednostek organizacyjnych mogą obejmować również
zasób historyczny w rozumieniu art. 25 ust. 2.
4. Współpracę archiwów
niepaństwowych jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 42, z
państwową siecią archiwalną, określają porozumienia zawarte między ich
właściwymi organami a Ministrem Edukacji Narodowej.
Art. 46. Nieewidencjonowany niepaństwowy zasób
archiwalny tworzą materiały powstałe i powstające w wyniku działalności osób
fizycznych, stanowiące własność tych osób lub ich prawnych następców.
Art. 47. 1. Prawo własności przysługujące osobom, o których mowa w art. 46,
jest ograniczone tylko przepisami art. 14.
2. Materiały archiwalne określone w art. 46 mogą być przedmiotem obrotu
odpłatnie i nieodpłatnie, z zastrzeżeniem ograniczenia, o którym mowa w ust.
1 oraz w art. 9.
3. Przeniesienie własności w drodze kupna-sprzedaży materiałów, o których
mowa w art. 46, na rzecz Państwa jest zwolnione od podatku od nabycia praw majątkowych oraz od opłat notarialnych.
4. Przeniesienie własności materiałów, o których mowa w art. 46, w drodze
spadku lub zapisu jest zwolnione od podatku od spadków oraz od opłat
notarialnych.
5. Przepis art. 44 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 48. 1. Materiały archiwalne określone w art. 46 mogą, na wniosek ich
właściciela bądź posiadacza, na podstawie decyzji dyrektora właściwego
archiwum państwowego zostać wpisane do rejestru niepaństwowego zasobu
archiwalnego, o którym mowa w art. 41 ust. 3.
2. Przepis art. 43 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 49. Właściciel lub posiadacz materiałów archiwalnych, wpisanych do
rejestru, jest obowiązany dbać o ich zachowanie, a w szczególności:
1)chronić je przed zniszczeniem lub uszkodzeniem,
2)niezwłocznie zawiadomić właściwe archiwum państwowe o wydarzeniach mogących
mieć ujemny wpływ na stan i zachowanie materiałów archiwalnych,
3)zawiadomić właściwe archiwum państwowe o przejściu własności materiałów
archiwalnych na inną osobę, w ciągu trzech miesięcy od dnia przeniesienia
własności.
Art. 50. Właścicielowi lub posiadaczowi materiałów archiwalnych wpisanych do
rejestru przysługuje prawo do konserwacji tych materiałów na koszt Państwa we
właściwym archiwum państwowym.
Art. 51. Dyrektor właściwego archiwum państwowego może wydać decyzję o
zabezpieczeniu materiałów archiwalnych wpisanych do rejestru przez przeniesienie
ich do archiwum aż do czasu ustania zagrożenia, jeżeli istnieje uzasadniona
obawa ich zniszczenia, uszkodzenia lub wywiezienia za granicę bez zezwolenia,
o którym mowa w art. 14.
Rozdział 5
Przepisy karne
Art. 52. 1. Kto, posiadając szczególny obowiązek
ochrony materiałów archiwalnych, uszkadza je lub niszczy, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze ograniczenia wolności lub
grzywny.
Art. 53. 1. Kto bez zezwolenia wywozi materiały archiwalne za granicę lub po
wywiezieniu za granicę nie sprowadza ich do kraju w terminie ustalonym w
zezwoleniu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze ograniczenia wolności lub
grzywny.
3. Sąd może orzec przepadek materiałów archiwalnych stanowiących przedmiot
przestępstwa.
Art. 54. 1. Kto zbywa, pomaga w zbyciu lub nabyciu
materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego,
jeżeli wiedział, że nabywca chce je wywieźć za granicę bez zezwolenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca działał nieumyślnie, podlega karze ograniczenia wolności do
roku lub grzywny.
Art. 55. Kto, będąc właścicielem lub posiadaczem materiałów archiwalnych
wpisanych do rejestru:
1)nie zabezpiecza ich przed zniszczeniem lub uszkodzeniem,
2)nie zawiadamia właściwego archiwum państwowego:
a)o wydarzeniach mogących mieć ujemny wpływ na stan i zachowanie materiałów
archiwalnych,
b)o przeniesieniu własności lub posiadania materiałów archiwalnych na inną
osobę,
c)o zmianie miejsca, w którym znajdują się materiały archiwalne,
podlega karze grzywny.
Rozdział 6
Zmiany w przepisach obowiązujących.
Art. 56. W ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o
muzeach (Dz. U. Nr 10, poz. 48) wprowadza się następujące zmiany:
1)w art. 4 pkt 2 i 3 otrzymują brzmienie:
"2)wchodzące w skład muzeów i bibliotek, z wyjątkiem materiałów
archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, których
ochronę regulują odrębne przepisy,
3)inne, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty, o ile nie podlegają
ochronie na podstawie odrębnych przepisów.";
2)w art. 5 skreśla się pkt
8, a dotychczasowe pkt 9, 10, 11 i 12 otrzymują
oznaczenie pkt 8, 9, 10 i 11;
3)w art. 5 w pkt 9 dodaje się na końcu wyrazy:
"jeżeli nie wchodzą w skład narodowego zasobu archiwalnego";
4)w art. 8 w ust. 1 pkt 3 i 4 otrzymują brzmienie:
"3)dyrektorzy (kierownicy) muzeów w stosunku do zabytków znajdujących
się w muzeach oraz do innych zabytków w zakresie im zleconym, z wyjątkiem
materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego,
których ochronę regulują odrębne przepisy,
4)Biblioteka Narodowa w Warszawie i biblioteki wyznaczone przez Ministra
Kultury i Sztuki, w porozumieniu z właściwymi ministrami (kierownikami
urzędów centralnych) i Polską Akademią Nauk, w stosunku do zabytkowych materiałów bibliotecznych w zakresie im zleconym, z
wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu
archiwalnego, których ochronę regulują odrębne przepisy.";
5)w art. 12 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3.Minister Kultury i Sztuki w porozumieniu z zainteresowanymi
ministrami (kierownikami urzędów centralnych) i Polską Akademią Nauk może
przekazać wykonywanie niektórych czynności w zakresie ochrony zabytków
Bibliotece Narodowej w Warszawie i innym bibliotekom.";
6)w art. 14 skreśla się ust. 2;
7)w art. 42:
a)w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1)przedmioty wymienione w art. 5, o ile wojewódzki konserwator
zabytków, Biblioteka Narodowa w Warszawie - każdy z tych organów w swoim
zakresie działania - stwierdzi, że nie posiadają charakteru dobra kultury w
rozumieniu art. 2.";
b)ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2.Charakter dzieł wymienionych w ust. 1 pkt
1-3 powinien być stwierdzony odpowiednim zaświadczeniem wojewódzkiego
konserwatora zabytków lub Biblioteki Narodowej w Warszawie.";
8)art. 56 otrzymuje brzmienie:
"Art. 56.Właściciel kolekcji wpisanej na jego wniosek do rejestru
zabytków, z wyjątkiem kolekcji materiałów archiwalnych, wpisanej do rejestru
niepaństwowych materiałów archiwalnych, jest uprawniony do następujących
świadczeń ze strony muzeów państwowych:
1)ustalania autorstwa (atrybucji) przedmiotów kolekcji,
2)stwierdzania stanu zachowania przedmiotów kolekcji i udzielania zaleceń
konserwatorskich,
3)pomocy w prowadzeniu naukowej inwentaryzacji i naukowym opracowaniu
przedmiotów kolekcji,
4)zabezpieczenia kolekcji lub jej poszczególnych przedmiotów.";
9)art. 83 otrzymuje brzmienie:
"Art. 83.Ochrona dóbr kultury znajdujących się w bibliotekach jest
uregulowana w odrębnych przepisach, jednakże mają do nich zastosowanie - z
wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu
archiwalnego - przepisy art. 18, 41-44 i 73-81 ustawy."
Rozdział 7
Przepisy przejściowe i końcowe.
Art. 57. 1. Organy prowadzące na podstawie ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o
ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz. U. Nr 10, poz. 48) rejestr zabytków
sporządzą i przekażą dane oraz dokumentację dotyczące materiałów archiwalnych
zarejestrowanych w rejestrze zabytków - Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów
Państwowych.
2. Materiały archiwalne, o których mowa w ust. 1, wpisane dotychczas do
rejestru zabytków ulegają skreśleniu z tego rejestru i podlegają wpisowi
odpowiednio do właściwego rejestru, zgodnie z przepisami ustawy.
3. Termin i tryb przekazania
Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych danych i dokumentacji, o których
mowa w ust. 1, określają Ministrowie Edukacji Narodowej oraz Kultury i
Sztuki.
4. W stosunku do materiałów archiwalnych znajdujących się w rejestrze
zabytków do chwili przekazania danych i dokumentacji, o których mowa w ust.
1, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie zabytków.
Art. 58. 1. Działające dotychczas na podstawie aktów wykonawczych do dekretu
z dnia 29 marca 1951 r. o archiwach państwowych (Dz. U. Nr 19, poz. 149 i z
1975 r. Nr 16, poz. 91) centralne i wojewódzkie archiwa państwowe stają się z
dniem wejścia w życie ustawy archiwami państwowymi w rozumieniu ustawy.
2. Minister Edukacji Narodowej oraz Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, w
terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, dostosują
organizację i zakres działania archiwów, o których mowa w ust. 1, do
przepisów tej ustawy.
3. W stosunku do archiwów państwowych wyodrębnionych Sejmu Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej oraz Rady Państwa przepisy ustawy wchodzą w życie w
terminach ustalonych odpowiednio przez Szefów: Kancelarii Sejmu oraz
Kancelarii Rady Państwa.
Art. 59. Traci moc dekret z dnia 29 marca 1951 r. o archiwach państwowych
(Dz. U. Nr 19, poz. 149 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91).
Art. 60. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1984 r.
|